Transsib

TRANSSIB

De Transsiberische Express … geen spoorlijn ter wereld die door de jaren heen een meer mythische bijklank gekregen heeft dan deze. Verschijningen van luxueuze treinstellen met hardhouten coupés, fluwelen rode zetels, koperen klinken en gordijntjes met franjes doemen op, een beeld van een tuffende en stomende locomotief gestookt op kolen door met roet besmeurde bonkige Russen dringt zich op, een treinrit waar de romantiek en het avontuur van afdruipt…
 

Misschien was dit een eeuw geleden nog zo, nu is de Transsiberische Express een verzamelnaam geworden voor alle treinstellen die zich op het originele traject begeven, van Moskou tot Vladivostok, zo’n 9000km verder. Ons eerste traject, Moskou-Irkutsk, verloopt dus nog langs de Transsib-route, daarna splitst die zich op in de Transmongolische (Ulan-Baator – Beijing) of Transmantsjoerije Express (Harbin – Beijing).
 

Het is ook al lang geen expeditie meer voor gefortuneerde avonturiers, maar voor Pjotr en alleman die op bezoek gaan bij familie, studenten op weg naar hun universiteitsstad, handelaren in alles-en-nog-wat die onderweg hun waren proberen te slijten en hier en daar een westerling die om één of andere vreemde reden het vliegtuig niet neemt maar met de ijzeren weg richting het Oosten wil.

Na 5 dagen Moskou nemen we nog een laatste metrorit richting het Yaroslavski-station, beginpunt van onze 5193km lange treinrit met Irkutsk als eerste bestemming. Later zullen we nog verder sporen naar Mongolië om uiteindelijk op 8 oktober te eindigen in Beijing. In het station proberen we uit te vissen vanop welk perron onze trein zal vertrekken, geen sinecure omdat ook hier alles enkel in het cyrillisch genoteerd staat. We nemen de 070 trein met bestemming Chita en stappen er dus iets vroeger af in Irkutsk. Slechts 40 minuten voor vertrek verschijnt het perronnummer en kunnen we gepakt en gezakt op zoek naar onze wagon en juiste coupé.

Aan iedere wagon wachten twee provodnika of treinbegeleidsters ons op en heten ons in het Russisch (en enkel en alleen dat natuurlijk) welkom, checken de paspoorten en reisbewijzen, wat al onmiddellijk tot een Russisch vs Engels-met-gebarentaal-en-wat-Russische-woordjes ‘gesprek’ leidt. Otis heeft namelijk geen apart treinbiljet omdat hij als 4-jarige gratis mag meereizen als hij geen aparte plaats inneemt en wij gingen met ons vijven dus samen in een 4-persoonscoupé. Maar dat waren ze blijkbaar niet gewoon. De verantwoordelijke erbij (ook geen woord Engels) en blijven uitleggen met handen, voeten en een glimlach. Uiteindelijk kregen we voor 200 roebel (€2,60) een boterbriefje waarop staat dat Otis in ons gezelschap meereist (denken we), probleem opgelost!

We zitten niet op een toeristische trein, maar zullen de volledige 85 uur en 57 minuten (hoezo Express?) hoofdzakelijk in Russisch gezelschap slijten. En die Russen beginnen onmiddellijk aan de inrichting van hun coupé: matrasjes klaarleggen, lakens en deken erop, bagage onder de banken en zelf springen ze in hun gemakkelijke joggingbroek en teenslippers. Ook voor ons wordt dat de dresscode voor de volgende vier dagen en nachten.

Eenmaal we de voorsteden en buitenwijken van Moskou aan ons voorbij hebben laten glijden verandert het landschap duchtig: van sovjet appartementsblokken, industriegebied en woonwijken gaan we langzaam maar zeker over naar het platteland met zijn houten-huizen-dorpjes, aftandse Lada en Volga-auto’s en vooral veel, heel veel bomen. Groene dennenbossen wisselen af met wouden vol witte berkenstammen en groen-geel-roodkleurende kruinen. Ook hier kondigt de herfst zich aan, zij het voor Siberische termen in nog aangename temperaturen.

Onderweg passeren we Perm, Jekaterinenburg, Omsk, Novosibirsk en Krasnoyarsk: allemaal steden met over het miljoen inwoners maar illustere onbekenden in het Westen. Over de ganse rit maken we zo’n 81 stops, gaande van 1 of 2 minuten tot een kwartier, halfuur tot anderhalf uur. En hoe onwaarschijnlijk dat voor ons klinkt, met al die stops, lange afstanden en onze NMBS-mentaliteit: die trein rijdt dus tot op de minuut juist! Op alle tussenstops klopt de rekening en overal vertrekt de trein stipt. Dat strikte tijdsschema heeft ook als gevolg dat de trein nooit wacht. Ben je even afgestapt dan is er geen fluitsignaal om je te waarschuwen, enkel de klok telt. De provodnika houdt meestal wel in de gaten wie uitstapt en geeft 5 minuten op voorhand wel een seintje aan de reizigers in haar buurt, maar meer dan dat kan ze ook niet doen…

De stops die wat langer duren zijn de uitgelezen momenten om even de stramme spieren te strekken of om nog wat mondvoorraad in te slaan bij de stationskiosken of baboesjka’s die de perrons afdweilen met hun koopwaar. Home-made pelmeni, pirozhka en blini, verse bosbessen en zoete appels, vleespasteitjes en gerookte vis, alles passeert de revue en met wat geluk kan je een frisse piva scoren die van onder de kinderkoets -die als winkelkar dient- wordt opgevist… Zeker ben je nooit van deze aanvoer van vers voedsel, dus zeult iedereen vanuit Moskou allerhande droogvoer en met heet water te preparen noedelsoepjes tot instant puree-met-kip toestanden mee en zelfs dat smaakt… of het doorbreekt toch de sleur van het monotone kedeggedeng van de wagons op de rails.

Vier dagen en nachten… is dat niet hééééél lang? Tja, eigenlijk wel maar verbazingwekkend genoeg vliegt de tijd op één of andere manier voorbij. Na één uur vroeg Otis wel al eens wanneer we er nu eigenlijk gingen zijn, maar daarna konden we ons op allerhande manieren wel bezighouden: uitslapen, ontbijten, de benen strekken en perronshoppen tijdens een stop, lesgeven (wat toch een zekere doorzetting blijft vragen), spelletjes spelen, heet water halen aan de samovar voor de noedelsoepjes, naar buiten turen met wat muziek op de oren, een boekje lezen, een spelletje op de iPad, een filmpje kijken op de laptop, nog wat naar buiten kijken, een wandelingetje door de gang, een uitstapje naar de restauratiewagen voor een borsjt en een Chicken Kiev, de coupé nog maar eens opruimen, tanden poetsen en onder de wol… zoiets dus.

De aandachtige lezer vraagt zich misschien af waar de lekker hete douche dan wel geprogrammeerd staat, wel, die mogelijkheid is er helemaal niet. Gedurende die vier dagen en nachten is het enige sanitair een wc-hokje (twee per wagon) met zitwc en een klein wasbakje waar tanden poetsen het meest haalbare is… gelukkig hebben we een jeugdbewegingsverleden en bestaat er droogshampoo en verfrissingsdoekjes! Maar één ding is zeker: de douche in Irkutsk deed ontzettend deugd!